- دوشنبه ۶ آذر ۹۶
- ۱۹:۰۰
– برادران علی
ابوطالب چهار پسر داشت که عبارتند از: طالب (این همان فرزندی است که کنیهاش با نام او شهرت یافته است) عقیل، جعفر و علی و دو دختر به نامهای امهانی و جمانه همهی اینها دختران فاطمه بودند و فاصلهی تولّد هر برادر با دیگری ده سال بوده است. با توجّه به این قضیه طالب که بزرگتر از همه است ده سال از عقیل بزرگتر است و فاصلهی بین او جعفر و علی و عقیل به همین روال ده سال بود ([۱]). اکنون به خلاصهای از زندگی برادران علی میپردازیم:
الف- طالب بن ابی طالب:
پس از جنگ بدر طالب مشرک از دنیا رفت و گفتهاند: از کسانی است که به زمین سردرگم شدهاست، وی رسولاللهr را دوست داشت و در مدح ایشان شعرهایی سروده است و با دلی ناخواسته به جنگ بدر آورده شد و در حین خروج به طرف بدر بین او و قریش جرّ و بحثی در گرفت و به او گفتند: سوگند به خدا شما بنیهاشم، تمایل قلبتان با محمّد است، در نتیجه با عدّهای به مکّه برگشت و در مدح رسولاللهr قصیدهای سرود و در آن بر کشتههای بدر گریست ([۲]).
(ب) عقیل بن ابوطالب:
کنیهاش ابو زید است و مسلمان شدنش تا سال فتح مکّه به تأخیر افتاد و گفتهاند: در سال حدیبیه مسلمان شده، ودر اوّل سال هشتم هجری به مدینه هجرت کرد و در جنگ بدر اسیر گشت و عمویش عباس با پرداخت فدیه او را آزاد کرد و در روایات متعدد صحیح نام او مذکور است. در جنگ مؤته حضور داشت. ابن سعد میگوید: در فتح مکّه و جنگ حنین به علّت بیماری نتوانست حضور یابد، با این حال زبیر بن بکار بطور مستند از حسن بن علی روایت میکند که حضور عقیل در جنگ حنین ثابت است. عقیل در دوران خلافت معاویه وفات یافت و در تاریخ اصغر بخاری با سند صحیح روایت کردهاست کهاو در آغاز حاکمیّت یزید قبل از واقعه حره در سن نود و شش سالگی وفات یافت ([۳]).
ج- جعفر بن ابی طالب: ایشان یکی از سبقت گیرندگان در اسلام آوردن و دوست و همنشین مساکین بود و به آنها خدمت میکرد، به همین دلیل آنها نیز او را دوست داشتند و ضمن خدمت به او درد دلشان را به او میگفتند و او همتراز و هم سخن آنها بود. جعفر از کسانی بود که به حبشه هجرت کردند و نجاشی و پیروانش به دست او مسلمان شدند، ودر کتاب « سیره النبویه » زندگی او را بیشتر مورد بحث و بررسی قرار داهام، وی در جنگ موته در سرزمین شام در حال هجوم به دشمن به شهادت رسید.([۴])
د– امهانی دختر ابوطالب:
وی دختر عموی پیامبر r است و گفتهاند: نامش فاخته است. برخی گفتهاند: نامش هند است. امّا فاخته مشهورتر است. او زن هبیره بن عمر و ابن عائد مخزومیبودهاست و پسرش عمرو از همین زنش بودهاست، کنیهاش با نام همین پسرش شهرت یافت. او در فتح مکّه دو نفر از بنی مخزوم را پناه داد و به همین مناسبت پیامبر r خطاب به اوفرمود: « ای امهانی هر کس را پناه دادی ما هم پناه میدهیم». امهانی از پیامبر r احادیثی روایت کردهاست که در کتابهای ششگانه (کتب سته) موجود است([۵])، ترمذی و کسانی دیگر گفتهاند: او پس از علی نیز در قید حیات بودهاست، ([۶])
هـ – جمانه دختر ابوطالب:
وی مادر عبد بن ابی سفیان بن حارث بن عبدالمطلب بود که ابن سعد نامش را در زندگی نامهی فاطمه دختر اسد ذکر کرده است، امّا در بخش دختر عموهای پیامبر r زندگیش را به صورت مستقل آوردهاست و جعفر بن ابوسفیان بن حارث از اوست و پیامبر r از درآمد خیبر سی وسق گندم به او داد.([۷])
– زنان و فرزندان علی بن ابی طالب
۱- فاطمه دختر پیامبر r اوّلین همسر علی t است که حسن، حسین، زینب کبری و ام کلثوم کبری فرزندان او هستند.([۸])
۲- خوله دختر جعفر بن قیس بن مسلمه که محمّد اکبر (محمّد حنیفه) فرزند اوست.
۳- لیلی دختر مسعود بن خالد از قبیلهی بنی تمیم: فرزندان علی از این زن عبارتند از: عبیدالله و ابوبکر.
۴- ام البنین ([۹])، دختر حزام بن خالد بن جعفر بن ربیعه که عباس اکبر، عثمان، جعفر اکبر و عبدالله فرزندان او هستند.
۵- اسماء دختر عمیس خثعمیه: یحیی و عون فرزندان او هستند.
۶- صهباء ([۱۰]):عمر اکبر و رقیه فرزندان او هستند.
۷- أمامه دختر عاص بن ربیع (که زینب دختر پیامبر r مادر این زن است) و تنها محمّد اوسط از این زن متولّد شدهاست.
۸- ام سعید دختر عروه بن مسعود ثقفی: ام حسن و رمله فرزندان هستند و فرزندان علی t از کنیزان عبارتنداز: محمّد اصغر، امهانی، میمومنه، زینب صغری، رمله صغری، ام کلثوم صغری، فاطمه امامه، خدیجه، ام کرام، ام سلمه، ام جعفر، جمانه و نفیسه. از محیاه دختر امری قیس دختری داشت که پیش از ازدواج وفات یافت.
ابن سعد میگوید: علی غیر از اینها- طبق روایات صحیح که به ما رسیده – فرزند دیگری نداشته است.([۱۱])
تعداد فرزندان پسر علی چهارده و دخترانش نوزده نفر است و گفتهاند: دخترانش هیفده نفر بوده است و نسل علی از پنج نفر (از فرزندانش) به شرح زیر تداوم یافته است:
حسن، حسین، محمّد بن حنیفه، عباس بن کلابیه و عمر بن تغلبیه([۱۲]). در ادامه بحث، دربارهی نسل فاطمه که از حسن، حسین و ام کلثوم است، بحث خواهیم نمود.
منبع : الگوی هدایت (تحلیل وقایع زندگی پیامبر اکرم) (جلد اول)/مؤلف : علی محمّد صلّابی /مترجم : هیئت علمی انتشارات حرمین /انتشارات: حرمین ۱۳۸۷
[۱] – البدایه و النهایه ۲۲۳/۷، المرتضی /۲۶٫
[۲] – الجوهره فی نسب النبی و اصحابه، از کتاب المرتضی/۲۳
[۳] – الاصابه فی تمییز الصحابه ۴۹۴/۲ و المرتضی /۲۴٫
[۴] – المرتضی /۲۵٫
[۵] – المرتضی/۲۷٫
[۶] – الاصابه فی تمییز الصحابه (۳۱۷ – ۳۱۸/۹).
[۷] – الاصابه ۲۶-۲۵۹/۴ و المرتضی /۲۷٫
[۸] – فاطمهاولین زنی است که علی با او ازدواج کرده و تا زنده بود با زنی دیگر ازدواج نکرد.
[۹] – البدایه و النهایه ۳۳۲/۷٫
[۱۰] – او ام حبیب دختر ربیعه بن جبیر از اسیران عین التّمردردوران ابوبکرtبود.
[۱۱] – طبقات کبری ۲۰/۳٫
[۱۲] – طبقات ۲۰-۱۹/۳، البدایه و النهایه۳۳۳-۳۳۱/۷ و منهج علی بن ابی طالب فی الدعوه، سلیمان عوده (۳۱-۳۰-..)